De langdurige zorgsector staat onder druk. Personeelstekorten, toenemende zorgzwaarte en stijgende kosten maken het steeds moeilijker om kwalitatieve, persoonsgerichte zorg te blijven bieden. Maar in het rapport “Professionaliteit te allen tijde”, uitgevoerd door Amsterdam UMC en Movisie in opdracht van het Ministerie van VWS, wordt een waardevol perspectief geboden: Inclusieve en cultuursensitieve zorg draagt niet alleen bij aan betere zorg voor cliënten, maar ook aan meer werkplezier onder zorgprofessionals. Wat gebeurt er wanneer zorgorganisaties daadwerkelijk rekening houden met de culturele achtergrond, taal, religie en gewoonten van hun cliënten én medewerkers? Het antwoord is hoopgevend én concreet.
Wat is cultuursensitieve zorg precies?
Cultuursensitieve zorg betekent dat zorgverleners zich bewust zijn van de culturele verschillen tussen cliënten – en hoe deze van invloed zijn op wensen, gedrag en communicatie. In de praktijk betekent dat onder meer:
– Persoonsgerichte zorg: zorgverleners maken geen aannames, maar leren cliënten echt kennen.
– Respect voor culturele gebruiken: dit komt bijvoorbeeld terug in maaltijden, inrichting, feestdagen, en rituelen in de laatste levensfase.
– Zelfreflectie en bewustwording: zorgverleners staan stil bij hun eigen normen, waarden en vooroordelen.
– Kennis van culturen: inzicht in gebruiken en communicatiestijlen helpt om betere zorg te leveren.
– Diversiteit in teams: een divers team hoeft niet per se cultureel ‘matchend’ te zijn, maar zorgt wél voor meer openheid en perspectief.
Waarom werkt het? De kracht van verbinding en erkenning
De meerwaarde van cultuursensitieve zorg blijkt niet alleen uit betere aansluiting bij cliënten, maar ook uit de ervaringen van zorgverleners zelf. Zij rapporteren significant meer
werkplezier, betrokkenheid en verbondenheid.
Veel zorgverleners geven aan dat ze zich in cultuursensitieve organisaties meer gezien en gehoord voelen – ze kunnen zichzelf zijn. Dit draagt bij aan een werksfeer waarin men zich als familie voelt. Die informele, veilige sfeer blijkt essentieel: collega’s staan voor elkaar klaar, er is minder stress en meer ruimte voor samenwerking. Ook familieleden van cliënten tonen zich vaak actiever betrokken bij de zorg, wat de werkdruk kan verlichten. Die betrokkenheid werkt wederkerig: door goede samenwerking voelen ook naasten zich erkend in hun rol.
De realiteit: het vraagt ook iets extra’s tegelijkertijd laat het onderzoek zien dat cultuursensitief werken geen gemakkelijke route is. Zorgverleners ervaren uitdagingen zoals:
– Hoge verwachtingen van familie: verwachtingsmanagement is essentieel om overbelasting te voorkomen.
– Grenzen bewaken: de intrinsieke motivatie van zorgverleners om “er altijd voor de ander te zijn” maakt het lastig om nee te zeggen.
– Taalbarrières: communicatie met cliënten die geen Nederlands spreken vraagt creativiteit, geduld én ondersteuning.
– Botsende culturele wensen: soms zijn de wensen van cliënten of families niet haalbaar binnen de bestaande zorgkaders of wet- en regelgeving.
– Diploma-erkenning en wetgeving: buitenlandse diploma’s worden niet altijd erkend, wat leidt tot onderbenutting van talent, zelfs in tijden van schaarste.
Wat levert het op?
Hoewel het onderzoek geen harde cijfers oplevert over lagere verzuimcijfers of minder personeelstekorten, geven veel deelnemers aan dat ze juist in cultuursensitieve organisaties méér collega’s beschikbaar hebben, minder ziekteverzuim ervaren en een hogere tevredenheid voelen. Er wordt zelfs gesproken over wachtlijsten voor personeel bij bepaalde locaties – een unicum in deze tijd.Daarnaast wordt discriminatie – een vaak sluimerend thema in reguliere zorginstellingen – hier actiever benoemd en aangepakt. Dit draagt bij aan een veilige werkomgeving waarin álle zorgverleners zich gerespecteerd voelen.
professionaliteit = menselijkheid
“Professionaliteit te allen tijde” betekent niet afstandelijkheid, maar juist betrokkenheid. Een zorgverlener zei: “In deze organisatie mag ik mijn geloof, mijn taal, mijn achtergrond meenemen naar mijn werk. Dat maakt dat ik hier kan floreren.” Deze woorden vatten de essentie samen. Cultuursensitieve zorg is geen extraatje of ‘nice to have’, maar een krachtige strategie voor duurzame zorg. Door ruimte te maken voor verschil, ontstaat juist verbinding – en dat is de basis van goede zorg én goed werkgeverschap. Meer informatie hoe wij jullie als organisatie hierin kunnen ondersteunen? neem contact met ons op via ons contactpagina.
Bron: Het rapport zelf lezen? zie link